در سال‌های اخیر احتمالاً عبارت شرکت‌های دانش بنیان زیاد به گوشتان خورده است. شاید دوست داشتید اطلاعاتی درباره این شرکت‌ها داشته باشید تا بتوانید خود مؤسس یکی از آن‌ها بوده و یا با روشی شرکت خود را در گروه شرکت‌های دانش بنیان قرار دهید. در تعریفی ساده شرکت‌های دانش بنیان شرکت‌هایی هستند که بر پایه دانش و محقق کردن اهداف علمی و اقتصادی شکل گرفته‌اند. این شرکت‌های برای گسترش نوآوری‌های در حوزه‌ی فناوری‌های روز تشکیل شده‌اند. پس محور اصلی دانش بنیان شدن علم و دانش است! حال سؤال اصلی این است که برای دانش بنیان شدن در ایران چه شرایطی لازم است؟
انواع مختلف شرکت‌های دانش بنیان
برای درک بهتر دانش بنیان شدن بهتر است ابتدا انواع مختلف این شرکت‌های را بشناسیم. شرکت‌های دانش بنیان به پنج دسته طبقه‌بندی می‌شوند:
الف) شرکت‌های دانش بنیان نوپا:
زمان زیادی از تأسیس این شرکت‌های نمی‌گذرد و اغلب دارای ۳ تا ۴ کارمند یا پرسنل هستند. این افراد معمولاً فعالیت‌های شرکت را به‌صورت پاره‌وقت پیش می‌برند. اغلب شرکت‌های نوپای دانش بنیان توسط اعضای هیئت علمی دانشگاه‌های راه‌اندازی می‌شود. هدف اصلی در این دانش بنیان نوپا تبدیل ایده‌های نوین به محصول است. این شرکت‌های به دلیل آن‌که توسط افراد دانشگاهی و غیر صنعتی که قصد ورود به بازار را دارند ایجاد شده است نیازمند حمایت مالی بیشتری هستند. شرکت‌های نوپا ایده محور بوده و به‌نوعی استارتاپی هستند.
ب) شرکت‌های دانش بنیان تولیدی:
همان‌طور که از اسم این شرکت‌ها مشخص است، این نوع دانش بنیان‌ها تجربیات ارزشمندی در تولید محصولات و یا ارائه خدماتشان دارند. این شرکت‌ها باید مجموعه ویژگی از دانش بنیان بودن و تولیدی بودن را به‌طور هم‌زمان داشته باشند. برای تولید شدن شرکت‌های دانش بنیان داشتن معیارها تولیدی بودن لازم است یعنی با در نظر داشتن فعالیت‌های اقتصادی که دارند حتماً باید اظهارنامه مالیاتی داشته باشند و گواهینامه‌های متعدد در حوزه کارهایی که کرده‌اند و در آن فعال بوده‌اند داشته باشند.
ج) شرکت‌های دانش بنیان صنعتی:
شرکت‌های دانش بنیان صنعتی نیز مانند نوع تولیدی تجربه کافی و زیادی در زمینه فعالیت‌های خود دارد. اگر شرکتی صنعتی بتواند در گروه دانش بنیان نیز خود را جای دهد بروی محصولات تائید شده خود از نظر دانش بنیان بودن معاف از مالیات بوده و از مزیت‌های دیگر نیز برخوردار می‌شود. یعنی می‌تواند از همه حمایت‌ها و تسهیلات قانون حمایت از شرکت‌ها و مؤسسات دانش بنیان نیز استفاده کند. دانش بنیان‌های صنعتی نیز مانند نوع تجاری ( که قبلاً توضیح داده شد) به دلیل حضوری پیشین خود در بازار معیارهای اقتصادی را داشته و حجم مالی بالایی نیز دارند.
د) شرکت‌های دانش بنیان تجاری سازی:
یکی از اساسی‌ترین مشکلات شرکت‌های دانش به ینان تجاری سازی محصول است تا اندازه‌ای که ممکن است به شکست دانش بنیان‌ها به‌ویژه دانش بنیان‌های نوپا منجر گردد. بنابراین کارگروه ارزیابی و تشخیص صلاحیت شرکت‌های دانش بنیان و نظارت بر اجرا در معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری تصمیم گرفتند برای حل این مشکل و سهولت در انجام کار تجاری سازی محصول شرکت‌هایی به نام شرکت‌های دانش بنیان تجاری سازی را در نظر بگیرند.
ه) شرکت‌های دانش بنیان فرآیندی خدماتی
اگر شرکتی بتواند کالا و خدمات خود را که دانش بنیان نیستند به‌گونه‌ای ارائه دهد که دریافت‌کننده شرایط دانش بنیان شود (مثلاً با تغییر فرآیندهای تولید و… ) در این صورت در گروه شرکت‌های دانش بنیان صنعتی قرار می‌گیرد.
شرکت دانش بنیان ثبت کن!
در ایران برای ثبت شرکت دانش بنیان باید مراحل زیر را طی کرد:
- برای این‌که بتوانید شرکت دانش بنیان ثبت کنید باید ایده و طرح داشته باشید. بهتر است در اداره ثبت اسناد کشور، ثبت و گواهی آن صادر شود.
- هماهنگی با پارک علم و فناوری و کانون برای فعالیت
- تکمیل کردن فرم‌های مربوط به پارک علم و فناوری یا کانون‌ها و ارائه فرم به آن‌ها
- پیگیری نتایج اولیه
- همکاری در جلسه کانون رشد یا پارک در صورت دعوت این مراکز برای حمایت از طرح یا ایده داده شده
- پیگیری نتایج داوری
- استقرار در کانون رشد یا پارک و آغاز فعالیت
اعتبار شرکت‌های دانش بنیان بیشتر از یک سال نیست و البته تا دو نیز قابل تمدید است. بنابراین اگر شرکتی در طول حداکثر دو سال نتواند رتبه بندی خود را در پارک‌های علم و فناوری تکمیل کند شرکت منحل خواهد شد و همه حمایت‌های قطع می‌شود.
مزیت‌های شرکت‌های دانش بنیان
- استفاده از طرح‌های معافیت مالیاتی تا ۲۰ سال
- معاف شدن از پرداخت عوارض
- کار بر مبنای قوانین مناطق آزاد تجاری
- امکان ارتباطات بین‌المللی
- مشاوره تخصصی در زمینه‌های مختلف
- خدمات مخصوص اقتصادی، حقوقی، آموزشی و تجاری
- امکان استفاده از مقالات و پروژه‌های دانشجویی
در پایان
برای دانش بنیان شدن نیازی نیست که از ابتدا و شرکت شما به‌صورت دانش بنیان ثبت شده باشد. برای دانش بنیان شدن کافی است که شرکت یا موسسه ثبت شده تأییدیه دانش بنیان شدن را از معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری بتواند دریافت کند. پس اگر می‌خواهید برای تأسیس شرکت دانش بنیان اقدام کنید یا شرکت خود را دانش بنیان کنید می‌توانید به این سامانه reg.daneshbonyan.ir مراجعه کنید.